راهبردهای طراحی داخلی در فضاهای کوچک
آنچه که در اولین برخورد با واژه خانه به ذهن انسان خطور میکند، مکانی است برای سکونت که بخش کوچکی از دنیای بزرگ است، اما اگر در نحوه برخورد خود تغییری ایجاد کنیم و زاویه دید خود را با مردمی که در آن خانه سکونت دارند یا به تعیبری زندگی میکنند، همراه کنیم، آن هنگام خواهیم دید که خانه میتواند تمام دنیای آنها باشد. خانه فضای خواب و استراحت، پوشاک، ماشین، فضای کار، کلکسیون کارهای هنری، حتی خود و بچه های آنها را در خود جای میدهد.
البته ممکن است بسته به موقعیت و شرایطی که یک خانه در آن قرار میگیرد این موارد تغییر کند. خانه ممکن است در قطعه زمینی در جنگل یا در چمنزار واقع شده باشد، میتواند در یک شهرک یا شهر یا حتی در محدودهای خاص در یک ساختمان قرار بگیرد. آنچه که به سکونت در خانه شکل میدهد حضور ساکنان در آن فضا یا ساختمان جدید است که خود معمولا فضای زندگی موردنظر را با استفاده از رنگ، نور و مبلمان ایجاد میکنند و به گونه مطلوب و دلخواه فضا را تغییر میدهند.
طی دهه های گذشته، شهرها تنها به مکانی برای استقرار خانهها تبدیل شده اند که البته عمدتا به دلایل مختلف اقتصادی، اجتماعی، سیاسی و ... با از بین رفتن فضاهای عمومی، هویت و ویژگی متمایزتری به خود گرفته اند. تراکم در شهرهای بزرگ و تمایل مردم برای داشتن خانه شخصی، باعث پیدایش فضاهایی جدید برای زندگی شده است. این فضاها، همان آپارتمانهای کوچکی است که همانند خانه های بسیار کوچک، بر سبک زندگی خاص کنونی انسان ها تاثیر گذاشته است.
- اتاق خواب
استفاده بهینه از فضا؛ طراحی فضای خواب بالای آشپزخانه
این سکونتگاه ها، در ارتباط با سایر عناصر کوچک زندگی معاصر هستند. رایانه، لپتاپ، موبایل، ساندویچ و انواع غذاهای حاضری، سیستمهای صوتی و تصویری بسیار پیشرفته و ... همگی تلاشی درجهت صرفه جویی در زمان هستند. شاید بتوان گفت که استفاده از فنآوری در طراحی فضاهای کوچک، بهترین پیامد زندگی در شهرهای بزرگ امروزی است.
پیشرفتهای فن آورانه و تغییرات بسیاری که در زندگی روزمره پیدا شده است، الزاما به تغییرات اساسی در کارآمدی فضای داخلی یک آپارتمان کوچک در مقایسه با یک خانه معمولی تبدیل نشده است. عموما طرح فضای داخلی تا اندازهای به همان صورت اولیه باقی ماندهاند. تفاوت اصلی در به کارگیری تدابیری است که معماران و طراحان در جهت استفاده بهینه از فضا و اهمیت دادن به ویژگیهای معمارانه خاص هر خانه به کار میگیرند. مهمترین ویژگی این آپارتمانها، به کارگیری روشهای خلاقانه در وفقدادن نیازهای خانه و ساکنان با فضاهای کوچک، بدون از دست دادن کیفیت و آسایش فضایی است.
- طراحی آشپزخانه
راهبردهای طراحی داخلی در فضاهای کوچک
برای حصول چنین نتایجی در طراحی داخلی آپارتمان ها، روشهای متفاوت و گوناگونی وجود دارند که توسط معماران و طراحان به کار گرفته میشوند. ما نمونههای زیادی میبینیم که در آنها عملکردها در یک فضا با هم ترکیب شدهاند. سیرکولاسیون بین فضاهای داخلی و پیامد آن یعنی پیدایش فضاهای صرفا عبوری به حداقل رسیدهاند، تقسیمبندیهای داخلی حذف و نور و مصالح شفاف به کار گرفته شدهاند و گاه خالصترین ایدههای طراحی با جزئیات کوچک معمارانه همراه شده است. در این میان، اصولی که در طراحی با هدف استفاده بهینه از فضا در نظر گرفته میشوند، به 5 عنوان زیر تقسیم بندی می شوند:
1ـ مبلمان کارآمد
2ـ رنگ
- طراحی پذیرایی
3ـ پانل های متحرک
4ـ محدودیتها
5ـ ایجاد ارتباط بصری با فضای بیرون
که البته این تقسیمبندی، به معنای نادیده گرفتن سایر دیدگاهها نیست.
رنگ زرد به دلیل دارا بودن خاصیت گرمی، صمیمیت و درخشش در جهت هماهنگی المانهای معمارانه و مبلمان
1ـ مبلمان کارآمد
همیشه در خانه تعدادی اشیای متحرک وجود دارد: مبلمان، آثار هنری، کلکسیونها و سایر وسایل و تجهیزاتی که در خانه استفاده میشوند. این وسایل معمولا شخصی هستند و گاه افراد به این وسایل، نسبت به خود خانه، احساس تعلق بیشتری میکنند. این اشیا به خانه شخصیت میدهند و باعث میشوند که فضای خانه مقیاسی انسانی پیدا کند. انتخاب نوع و اندازه مبلمان در خانههای کوچک، عموما بر مبنای کارآمدی، چندعملکردی بودن و همچنین متناسب بودن آنها با فضا از نظر اندازه صورت میگیرد. در خانههای کوچک و آپارتمانها، عموما به جای استفاده از مبلمانهایی که بیشتر جنبه تزئینی (بدون عملکرد) دارند و نیز مبلمانهای قدیمی (آنتیک یا عتیقه) و مبلمانهایی که تنها بخشی از فضا را اشغال میکنند، مبلمانهایی که دارای کارایی متناسب با فضا، چند عملکردی و هماهنگ با طرح خانه هستند، به کار گرفته میشوند. در برخی موارد این مبلمانها حتی به صورت اختصاصی نیز طراحی و ساخته میشوند. قفسههای کتاب، کابینتهای آشپزخانه، میزهای تاشو و ... از جمله مبلمانهای چندعملکردی هستند که عموما با سایر المانهای موجود در خانه آمیخته و هماهنگ طراحی میشوند.
هویت بخشی به فضا با استفاده از رنگ
2ـ رنگ
توجه به این نکته که یک رنگ چگونه میتواند درک ما را از فرم، ابعاد و کیفیت فضایی داخلی تحت تاثیر قرار دهد نیز حایز اهمیت است. معمولا گفته میشود که: "رنگ سفید تنها راه حل برای بزرگتر نشان دادن فضاهای کوچک است." این عقیده به دنبال استفاده از رنگهای متنوع در بسیاری از خانهها، تا حدودی اعتبار خود را از دست میدهد. استفاده از سایه روشنهای مختلف در فضا، ضمن متمایز کردن فعالیتها، به ایجاد تنوع فضایی نیز کمک میکند. باید توجه کرد که نقش رنگها در هماهنگی عناصر و المانهای فضا و افزودن گرمی و روشنی به محیط، به صورت طراحی المانهای نورانی مخفی، نورهای رنگی موضعی یا عمومی انکارناپذیر است. به هر حال استفاده مناسب، بجا و آگاهانه از تاثیرات رنگها در فضا، از مهمترین روشهای موثر در هویت بخشیدن به فضا بدون روی آوردن به تکنیکهای پیچیده و پرهزینه است.
- طراحی سالن
3ـ صفحات متحرک
بیشک انعطاف پذیری فضایی از مهمترین ویژگیهای طراحی برای خانه های کوچک است. یکی از بهترین روشهای رایج دستیافتن به انعطافپذیری، متحرک کردن دیوارها و جداکنندههای داخلی است. البته این کار، نه فقط به منظور خلق فضایی بزرگتر، بلکه فضایی با کارایی بهتر برای تمامی عملکردهای خانه انجام میشود. به عنوان نمونه میتوان برای تامین فضاهای خصوصی و فراهم کردن آرامش و تفکیک فضا در قسمتهای مختلف، از این المانهای متحرک استفاده کرد. اغلب این جداکننده ها، پانلهای نوری هستند که روی ریلها میلغزند و به آسانی از طرفی به طرف دیگر حرکت میکنند. پانلهای متحرک، المانهای مهمی در ترکیببندی و طراحی خانه های کوچک میتوانند باشند.
ترکیب فضای آشپزخانه با نشیمن بهوسیله درهای کشویی
4ـ محدودیتها
از روشهای موثر در حل مسئله آرایش فضاهای کوچک، سادهتر کردن طراحی است. محدودیت در طراحی و دکوراسیون، استراتژی موثری در طراحی پروژههایی چون آپارتمانها و خانههای کوچک است. البته برای دستیابی به چنین هدفی، لزوما نمیبایست به مینیمالیسم (کمینهگرایی)، که هم مستلزم صرف وقت و انرژی زیاد در جزئیات و همچنین صرف هزینه بسیار بالایی است، روی آورد. حذف المانهای غیر ضروری در خانه، ایجاد محیطی شفاف (خوانا)، استفاده از خطوط خالص و همچنین دقت در انتخاب مصالح استفاده شده برای فضاهای داخلی، باعث میشوند تا فضای داخل بزرگتر و روشنتر به نظر برسد.
5ـ ایجاد ارتباط بصری با فضای بیرون
- دکوراسیون داخلی
احساس گشایش و فراخی در فضاهای کوچک، بیشتر از طریق یک ارتباط عملکردی و بصری دائمی با فضای بیرون خانه امکانپذیر است. در این نوع خانه ها، استفاده بهینه از نور طبیعی و تهویه سراسری موجب میشود فضای بیرونی، بخش جداییناپذیر خانه باشد. روشهای مختلفی برای فراهم کردن امتداد بصری فضا از داخل به خارج وجود دارد. درها و پنجرهها به عنوان مهمترین بازشوها برای ارتباط داخل با طبیعت و محیط بیرون هستند که میتوان از طریق آنها ضمن تهویه فضای داخل، ارتباط بصری با فضای بیرون را نیز برقرار کرد. این عناصر ممکن است کدر یا شفاف، کشویی یا لولایی، بزرگ یا کوچک، ضخیم یا نازک، دعوت کننده یا بازدارنده و در نهایت باشکوه یا ساده باشند.
استفاده از بالکن و پنجرههای بزرگ و ایجاد منظره تمام نما از شهر
در هر حال آنچه که میبایست فارغ از موارد ذکر شده و موارد دیگر که بسته به شرایط مختلف ایجاد میشود در نظر گرفت، توجه به مفهوم سکونت، حتی در سکونتگاههایی است که تحت عنوان خانه های کوچک یا آپارتمانها از آنها نام میبریم، چراکه با رشد روزافزون شهرنشینی و پیشرفتهای تکنولوژیک، ناگزیر از پذیرش زندگی در آپارتمانها و خانههای کوچک هستیم و از این رو طراحی فضاهای داخلی چنین خانه هایی با رویکردی به مفهوم سکونت و در نظر گرفتن معیارهای آسایش و زندگی، از اولویت برخوردارند.
- طراحی بالکن
